Proces diagnozy jest przeprowadzany przez certyfikowanych terapeutów posiadających uprawnienia do wykorzystania standaryzowanych narzędzi diagnostycznych. Terapeuci posiadają wykształcenie kierunkowe w zakresie oligofrenopedagogiki, logopedii, fizjoterapii oraz analizy stosowanej zachowania.
Wielospecjalistyczna diagnoza dzieci dokonywana jest z wykorzystaniem standaryzowanych narzędzi takich jak: Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa (MFDR), VB-MAPP, Profil Psychoedukacyjny: PEP-R oraz PEP 3, ADOS-2, SON-R 2–8, KORP, KOLD, diagnoza logopedyczna i fizjoterapeutyczna.
STOSOWANE TESTY
ADOS-2 Autism Diagnosis Observation Schedule (protokół obserwacji do diagnozy autyzmu), będący wystandaryzowanym narzędziem. W niektórych krajach stosowany jest jako standardowe badanie podczas diagnozowania autyzmu. Podczas 40-60 minut badania osoba diagnozująca proponuje dziecku/dorosłemu kilkanaście wspólnych aktywności, a po badaniu - na podstawie ściśle określonych kryteriów - osoba diagnozująca ocenia zachowanie za pomocą punktów i oblicza wynik końcowy. W ADOS nie oceniamy ogólnego rozwoju w różnych sferach (np. motoryka, rozwój poznawczy, zmysły), lecz objawy charakterystyczne dla autyzmu: interakcje społeczne, komunikację oraz ograniczone, powtarzalne zachowania. ADOS uwzględnia kryteria diagnostyczne DSM.
Najmłodsze dzieci, które mogę być badane za pomocą testu ADOS, to dzieci od 12. miesiąca życia, które potrafią już chodzić i są w stanie poruszać się samodzielnie.
SON-R 2-8 Test składa się z sześciu podtestów warunkujących uczenie się języka mówionego i pisanego; pozwala na dokonanie diagnozy preferencji zadań prawopółkulowych i lewopółkulowych; pozwala obliczyć wiek rozwojowy dziecka dla każdej funkcji oraz iloraz inteligencji; umożliwia określenie postępów dziecka po roku terapii.
Test SON jest narzędziem pozwalającym obliczyć wiek umysłowy pięciu funkcji psychicznych warunkujących uczenie się języka mówionego i pisanego oraz dokonać diagnozy preferencji zadań prawopółkulowych i lewopółkulowych. Umożliwia określenie postępów dziecka po roku terapii. Badanie każdej sfery rozpoczyna się od zadań przeznaczonych dla dzieci dwuletnich, co daje możliwość sprawdzenia funkcjonowania dziecka od 24. miesiąca życia.
VB - MAPP - ocenia umiejętności uczenia się oraz umiejętności językowe i społeczne dzieci z autyzmem i innymi zaburzeniami rozwoju.
Diagnoza oparta jest na funkcjonalnej analizie języka Skinnera, na założeniach Stosowanej Analizy Zachowania oraz na kamieniach milowych rozwoju. Dostarcza całościowej oceny, która pozwala zauważyć bariery przeszkadzające dzieciom w nauce i rozwoju języka. Pomaga stworzyć indywidualny program terapeutyczny. Podtesty VB-MAPP stanowią cenne uzupełnienie diagnostyki innymi testami np. PEP-R, MFDR.
Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa 2-6
MFDR jest jedną z najlepszych metod diagnostycznych rozwoju psychoruchowego małych dzieci. Opracowana została przez prof. Theodora Hellbrügge z Centrum Dziecięcego i Instytutu Pediatrii Społecznej i Medycyny Młodzieżowej Uniwersytetu w Monachium. MFDR stosuje się do oceny rozwoju dziecka od 1. miesiąca życia do 3. roku życia poprzez obserwację, analizę i interpretację zachowań dziecka.
PEP-R Profil Psychoedukacyjny stanowi rozwojową koncepcję oceny dzieci ze spektrum autyzmu oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju. Wyniki uzyskane w teście wykorzystywane są do tworzenia Indywidualnych Programów Nauczania. Podejście rozwojowe umożliwia opis i zrozumienie nieprawidłowości w procesie uczenia się, dysharmonie w poszczególnych sferach rozwoju i zachowania. Test przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży, jeżeli poziom ich funkcjonowania poznawczego jest na poziomie wieku dziecka przedszkolnego lub niższy (6 miesięcy–7 lat).
PEP-3 Profil Psychoedukacyjny jest najnowszą rewizją PEP. To test rozwojowy, który pomaga w diagnozie i ustaleniu indywidualnego programu. Badanie trwa zazwyczaj 1-1,5 godziny i daje wiele okazji do nieformalnej obserwacji zachowania. Obejmując przedział wieku rozwojowego od około 6 miesięcy do 7 lat, PEP-3 składa się ze skali opartej na bezpośrednim teście i obserwacji oraz raportu opiekuna. Skala oparta na teście dla dziecka pozwala określić sześć obszarów rozwoju – trzy dotyczące umiejętności językowych oraz trzy związane z umiejętnościami motorycznymi. Można obliczyć złożone wyniki dla tych obszarów umiejętności. Są bowiem cztery obszary zachowań specyficznych dla ASD, a wyniki standaryzowane i wyrażone w pecentylach określono na podstawie próby dzieci z ASD. Raport opiekuna pozwala na diagnozę umiejętności adaptacyjnych i charakterystycznych zachowań. Informacje te stanowią integralną podstawę do sformułowania planu terapii i nauczania.
KORP Karta Oceny Rozwoju Psychoruchowego to standaryzowane narzędzie oceny poziomu rozwoju dziecka od 1. miesiąca do 9. roku życia.
Umożliwia dokonanie odrębnej oceny poziomu rozwoju dziecka we wszystkich sferach rozwoju:
Diagnoza umożliwia:
Diagnoza jest prowadzona w trakcie dwóch 45-minutowych spotkań z dzieckiem. Integralną jej częścią jest karta wywiadu dotycząca rozwoju dziecka od wieku prenatalnego do chwili obecnej.
Diagnoza logopedyczna
Diagnozy logopedycznej dokonuje logopeda w oparciu o kwestionariusze badania mowy.
W przypadkach dzieci niekomunikujących się werbalnie, wykorzystywana jest skala Magdaleny Grycmann „Sprawdź, jak się porozumiewam” - w celu oceny kompetencji komunikacyjnych. Na podstawie diagnozy często wspartej diagnozą specjalistów: foniatry, laryngologa, audiologa, neurologa, tworzone są indywidualne programy terapii logopedycznej. Indywidualnie, do potrzeb użytkownika, dobierana jest procedura wprowadzania systemu komunikacji wspomaganej lub alternatywnej. Diagnozy dokonuje logopeda posiadający pełne kwalifikacje, po szkoleniach z zakresu komunikacji alternatywnej i wspomagającej.
Fundacja współpracuje z PRKM MAKATON i korzysta ze wsparcia twórczyni polskiej wersji MAKATONU pani dr B. Kaczmarek.
Badanie testem KOLD daje logopedzie możliwość opracowania diagnozy opisowej, która stanowi platformę współpracy pomiędzy specjalistami w zakresie terapii dziecka.
Diagnoza fizjoterapeutyczna
Wczesna diagnoza i wczesne usprawnianie zwiększają szansę na prawidłowy rozwój dziecka i wyrównanie deficytów rozwojowych, głównie poprzez wykorzystanie: możliwości plastyczności mózgu oraz rozwoju prawidłowych mechanizmów kompensacyjnych. Dzieci rozwijają się bardzo dynamicznie w pierwszych latach życia. Uzasadnia się to: większą plastycznością mózgu małego dziecka i nieobecnością wadliwych stereotypów ruchowych. Ważna jest również profilaktyka i zapobieganie wadom postawy, poprzez niwelowanie i reedukację niewłaściwych nawyków. Dzieci z tzw. „grupy ryzyka” często wymagają wsparcia w postaci fizjoterapii. Sprawność ruchowa ma ogromny wpływ na rozwój funkcji poznawczych i ruchowych.
Wskazaniami do obserwacji, diagnostyki czy wczesnej rehabilitacji są: zaburzenia neurorozwojowe, opóźnienie rozwoju psychoruchowego, nieprawidłowy rozwój psychoruchowy. Dzieci z niepełnosprawnością umysłową, ze spektrum autyzmu często wykazują zaburzenia na poziomie sensorycznym, toteż wymagają zapewnienia wczesnego, długofalowego i wieloprofilowego procesu usprawniania.
Zanim jednak zaproponujemy rodzicom program rehabilitacji – musi być postawiona diagnoza. Fizjoterapeuta, po analizie dokumentacji medycznej dziecka i przeprowadzonym wywiadzie z rodzicami, dokonuje oceny. W procesie diagnozy opiera się na znajomości prawidłowego rozwoju, testach rozwojowych, wskaźnikach Integracji Sensorycznej.
Fizjoterapeuta w diagnozie korzysta z testów: Tinetti (rozszerzony), Babińskiego, testu palec-nos, rozszerzonej skali Lovetta, rozszerzonej skali Ashworth, testu 8 sekund w staniu na jednej nodze, testu-manewru Epley’a, zakresów ruchomości wg norm Zembatego oraz testu naśladownictwa dla dzieci - losowych 15 prób ruchów i pozycji ze zdjęć i testu ruchów naprzemiennych. Dodatkowo oceniane są umiejętności wykonania ruchów i ćwiczeń takich jak np.: pajacyk, kopanie piłki, unoszenie kończyn górnych nad głowę itp. w celu oceny potencjalnych zdolności sportowych dziecka i uczestnictwa w zajęciach wychowania fizycznego w dalszych etapach edukacji. Fizjoterapeuta dokonuje ponadto pomiarów metrycznych dotyczących oceny jakości postawy i długości kończyn.
